Πολλά έχουν ειπωθεί για τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού, την περίοδο 1946-1949 και τη βοήθεια που πήρε από τη Μόσχα και τους δορυφόρους της στα Βαλκάνια (βλ. Αλβανία, Βουλγαρία, Γιουγκοσλαβία). Ένα θέμα που μέχρι πρότινος, ήταν ταμπού τουλάχιστον για τους ιστορικούς που απέβλεπαν στην κομματική στράτευση μέσω της επιστήμης. Απόρροια όλων αυτών, ήταν η υποβάθμιση της βοήθειας που δέχθηκε με ανακούφιση το ΚΚΕ από τα αδελφά Κομμουνιστικά κόμματα των γειτονικών χωρών αλλά και της Ανατολικής Ευρώπης. Πλέον, δεν υπάρχει σοβαρός ιστορικός που δεν αποδέχεται την απόλυτη εξάρτηση του ΔΣΕ από την βοήθεια αυτή. Πέρα από τα έγγραφα των Κομμουνιστικών κομμάτων της Τσεχοσλοβακίας, της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας που ανοίχτηκαν τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν ξεκάθαρες ενδείξεις και στα αρχεία του ΔΣΕ που αποκαλύπτουν τόσο την απόλυτη εξάρτηση του από τις ενισχύσεις όσο και τα σχέδιά του για το μέλλον της Ελλάδας, σε περίπτωση επικράτησης του. Η επιστολή του Μάρκου Βαφειάδη στον Νίκο Ζαχαριάδη είναι αποκαλυπτική και ταυτόχρονα αποτελεί παραδοχή των σκοπών και των στόχων του ΚΚΕ.

       “Σύντροφε,

        Ως αρχηγός του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού, είμαι υποχρεωμένος να σας επαναλάβω εγγράφως τα όσα σας εξέθεσα προφορικώς προ της αναχωρήσεώς σας διά Μόσχαν, λόγω της στρατιωτικής τακτικής, την οποίαν ακολουθούν το Στρατιωτικόν Αρχηγείον και η Κυβέρνησις της Μόσχας.

        Γνωρίζετε καλώς το ιστορικόν μήνυμα του συντρόφου Στάλιν του Δεκεμβρίου 1944, το οποίον μας παρακίνησε να κηρύξωμεν την λαϊκήν εξέγερσιν με τα γνωστά και τραγικά αποτελέσματα, άτινα μας ωδήγησαν εις Βάρκιζαν και άτινα οφείλονται εις το γεγονός ότι, όταν απηυθύνθημεν διά βοήθειαν προς την Μόσχαν, ο σύντροφος Στάλιν, λησμονών τας υποσχέσεις του, ωμίλησε περί διπλωματικών υποχρεώσεων.

         Ότε, τέλος, η Γερμανία ηττήθη, ο σύντροφος Στάλιν αντελήφθη ότι ήτο ελεύθερος πλέον να δράση και ότι ηδύνατο να στραφή πρός την γωνίαν εκείνην του κόσμου, την αποκαλούμενην Ελλάδα, γνωρίζων ότι αυτή του ήτο απαραίτητος διά την συμπλήρωσιν των φιλόδοξων του σχεδίων, γεγονός όπερ εξεμεταλλεύθημεν διά να φέρωμεν εις πέρας την πολιτικήν μας της συστάσεως Λαϊκής Δημοκρατίας εις τήν χώραν μας και διά να πραγματοποιηθή ούτω το όνειρόν μας, το οποίον επί 28 έτη μας έβγαζεν είς το περιθώριον (δηλαδή διαδηλώσεις, οχλαγωγίαι εις τας οδούς). Διά τον λόγον τούτον συνηντήθημεν εις το Κογκρέσσον του Πέτριτς τον Δεκέμβριον του 1945, έν ολόκληρον έτος μετά τα Δεκεμβριανά γεγονότα, και απεφασίσαμεν όπως ο λαός, όστις επί εν έτος και πλέον ευρίσκετο εις φιλικάς χώρας ίνα αποφύγη την δικαιοσύνην ως αποτέλεσμα των διπλωματικών υποχρεώσεων του Στάλιν, ήτο ο μοναδικός ο δυνάμενος να πραγματοποιήση με βεβαιότητα τας μεταρρυθμίσεις εις τας οποίας απεβλέπαμεν. Ο αγών ήτο απαραίτητος και διά τον αγώνα τούτον απητείτο αρχηγός διά να τόν διευθύνη. Ως τέτοιον με εδιαλέξατε, επειδή εγνωρίζατε τον αγώνα μου υπέρ της δημοκρατίας και υπέρ του λαού.

          Από της στιγμής εκείνης, η πρώτη ομάς του Ελληνικού Δημοκρατικού Στρατού είχε σχηματισθή. Τα αρχηγεία του εγκατέσταθησαν εις Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας. Κατόπιν διαταγής του συντρόφου Στάλιν πρός τους βορείους γείτονάς μας, ο εφοδιασμός μας με όπλα και πυρομαχικά ήρχισε να καταφθάνη, διά να δυνηθώμεν να βαδίσωμεν πρός τας Αθήνας, προκαλούντες την εξέγερσιν ενός εκάστου χωρίου μέχρι της εκεί αφίξεώς μας. Αλλά μετά την διέλευσιν των συνόρων, αντελήφθημεν ότι με 4.000 άνδρας, ευρισκομένους τότε εις Αλβανίαν, Βουλγαρίαν και Γιουγκοσλαβίαν, ήτο αδύνατον να κερδίσωμεν τον αγώνα. Διά τον λόγον τούτον υπεγράψαμεν σειρά συμφωνιών με τας Κυβερνήσεις των άνω χωρών, βάσει των οποίων ελάβαμεν νέαν βοήθειαν, νέα κέντρα εκπαιδεύσεως δι’ επί πλέον άνδρας, τους οποίους έπρεπε να κινητοποιήσωμεν διά τον Δημοκρατικόν Στρατόν, τους μέν διά της βίας, τους δέ εθελοντικώς.

          Από της στιγμής εκείνης ηρχίσαμε να εξαναγκάζωμεν τα μεγάλα και μικρά χωριά της Ελλάδος εις εξέγερσιν, συμπεριλαμβανομένην εις αυτό τούτο το επιτελικόν σχέδιον των συμμάχων μας, διά να δυνηθώμεν να προκαλέσωμεν την οικονομικήν κατάρρευσιν της χώρας και να εξαναγκάσωμεν την Κυβέρνησιν των Αθηνών να μας δεχθή εις τας γραμμάς της, όπερ θα εσήμαινε το πρώτον βήμα προς κατάληψιν της εξουσίας. Ότε όμως αντελήφθημεν ότι η Κυβέρνησις των Αθηνών ήτο αποφασισμένη να εξοφλήση άπαξ διά παντός τας διαφοράς της μεθ’ ημών, απεφασίσαμεν να δημιουργήσωμεν κανονικόν στρατόν εκ 50.000 ανδρών, διά να καταλάβωμεν, τη βοηθεία των ενόπλων δυνάμεων, την κυβέρνησιν. Το αντίτιμον της επιτεύξεως των άνω ήτο η υπέρ των γειτόνων μας νέα διευθέτησις των συνόρων μας και η εκ των προτέρων αποδοχή των δυσμενών όρων του συμφώνου ειρήνης. Ούτως ο σύντροφος Στάλιν έφερεν εις πέρας τους σκοπούς του σχετικώς πρός την Αλβανίαν, Γιουγκοσλαβίαν και Βουλγαρίαν, δίδων εις αυτάς όσα ήθελαν εις βάρος μας, διά να δυνηθώμεν να προβώμεν εις την απόπειραν συντρίψεως του Έλληνος πολεμιστού, του παραδείγματος τούτου του θάρρους. Ότε όμως αντελήφθημεν την ανάγκην ενός στρατού, ενός μεγάλου στρατού, εζητήσαμεν εκ νέου συνδιαλλαγήν και εκ νέου, ο Στάλιν μέσω του Μολότωφ μας είπεν: “Συνεχίσατε. Θα οπλίσωμεν τους φίλους των δημοκρατιών, ίνα δυνηθούν να σας βοηθήσουν”. Και τούτο, επειδή ο σκοπός της Ρωσίας να βάλη πόδι εις την Ελλάδα, ήρχισε να ματαιώνεται.

          Επιστεύσαμεν και συνεχίσαμεν. Ούτως αι Ξέναι Λεγεώνες εσχηματίσθησαν το 1947 και συνεστήσαμεν την πρώτην επιτροπήν της Δημοκρατικής Κυβερνήσως. Αλλά, έκτοτε, ο σύντροφος Μολότωφ, πάντα χάριν της διπλωματίας, συνεχώς ανέβαλλε την είσοδόν των εις τον πόλεμον και ήλθεν ο Δεκέμβριος του 1947, ότε μας είπεν: “Σχηματίσατε επίσημον κυβέρνησιν και αναγγείλατε εις τον ελληνικόν λαόν την απόφασίν σας να συνεχίσητε τον αγώνα μέχρι νίκης και θα σας αναγνωρίσωμεν αμέσως ως επίσημον κυβέρνησιν της χώρας”. Επράξαμε τούτο. Ανηγγείλαμεν τον σχηματισμόν της κυβέρνησεως και ανέλαβον την πρωθυπουργίαν, διά να ίδη ο λαός ότι αύτη ευρίσκετο εις χείρας ανθρώπου αποφασισμένου να νικήση. Διέταξα την κατάληψιν της Κόνιτσας ως έδρα κυβενήσεως, διότι είχον υπ’ όψιν την του στρατηγού Πόποβιτς δήλωσιν ότι η επίθεσις κατά της Φλωρίνης θα διενεργηθή ταυτοχρόνως υπό των Ξένων Λεγεωνών. Αλλά εν συνεχεία η επίθεσις ανεβλήθη μέχρι νέας διαταγής, καθώς και η αναγνώρισις της κυβερνήσεως, μέχρις ότου η Μόσχα ιδή ποία θα ήτο η αντίδρασις των Βρεταννών και Αμερικανών.

          Το κορύφωμα όλων ήτο το γεγονός ότι, κατά το κρίσιμον στάδιον της μάχης της Κόνιτσας, τα πυρομαχικά δέν έφθασαν εγκαίρως και, παρά την υπεροχήν και τας ευνοϊκωτέρας θέσεις μας, εχάσαμεν την μάχην.

          Ίσως μου πήτε: “¨Ουδέποτε εμείναμε χωρίς πυρομαχικά”. Απαντώ: “Ναί. Αλλά ο στρατιώτης του Δημοκρατικού Στρατού, ως γνωρίζετε, πολεμά μόνον μέχρις ότου βλέπει ότι υπάρχουν εφεδρείαι. Όταν αντιλαμβάνεται την έλλειψίν των, αποφασίζει μόνος του. Και τότε συνέβη ό,τι είδομεν. Επίπληξις επί επιπλήξεων ότι οι αρχηγοί δεν εκτελούσαν τας αποστολάς όπως έπρεπε. Διά τούτο το κύρος του Δημοκρατικού Στρατού έπεσε χαμηλά”.

         Σάς εκάλεσαν εις την Μόσχαν, διά να δυνηθή ο σύντροφος Μολότωφ να σας ειπή εκ νέου ότι αντιλαμβάνεται την κατάστασιν της κυβερνήσεως του στρατηγού, αλλ’ ότι ήτο αναγκασμένος να περιμένη τους άλλους να κάνουν το πρώτον βήμα χάριν της διπλωματίας. Και οι άλλοι λέγουν ότι, εφ’ όσον οι Δορυφόροι την αναγνωρίσουν, θα ενεργήσωμεν καταλλήλως. Αποτέλεσμα δι’ ημάς μηδέν.

         Εν τω μεταξύ η αρχηγία του Στρατού βαθμιαίως μετεφέρθη εις το Γενικόν Επιτελείον του Ο.Ρ.Β. (σ.σ: Ομοσπονδιακός Γιουγκοσλαβικός Στρατός) και εφθάσαμεν εις το σημείον να εκτελούμεν οδηγίας χωρίς να έχωμεν το δικαίωμα πρωτοβουλίας και να μας ξεγελούν και οι μέν και οι δέ, ενώ ούτοι ήδη έλαβον τα όσα είχον ανάγκην βάσει της υπογραφείσης συμφωνίας. Ημείς ουδέν ελάβαμεν μέχρι τούδε.

         Αφού σας εξέθεσα όλα ταύτα, τα οποία αποτελούν την καθαράν αλήθειαν, πιστεύσατέ με, σύντροφε Ζαχαριάδη, είμαι τώρα αποφασιμένος, εφ’ όσον τα Τίρανα, το Βελιγράδιον, η Σόφια και η Μόσχα δεν εκπληρώσουν τας υποσχέσεις των, να ακολουθήσω το μονοπάτι του στρατιώτου, όστις επολέμησε και ηττήθη. Επειδή, πρέπει να γνωρίζετε, ότι ο στρατηγός Πόποβιτς είναι εκείνος όστις θα συντρίψη κάθε πέτραν εις την Ελλάδα και αναγκαστικώς θα βυθισθώμεν εις το χρέος, δέκα φορές πιο βαθειά παρά πρότερον, διά να ανασυγκροτήσωμεν την Ελλάδα. Ο αγών μας επομένως είναι άσκοπος, εφ’ όσον θα μας προκαλέση μεγαλυτέραν συμφοράν.

         Μπορείτε να διαβιβάσατε την παρούσαν επιστολήν εις το Πολιτικόν Γραφείον του Κ.Κ. Ελλάδος, ίνα γίνη σχετική εκτίμησις των όσων εξέθεσα και ληφθή απόφασις ως πρός το μέλλον.

         

                                                                                                            Με συντροφικούς χαιρετισμούς

                                                                                                                       στρατηγός ΜΑΡΚΟΣ.