Έντυ Μάγιερς: Ψευδής η Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης που διδάσκεται στην Ελλάδα

Η δήλωση αυτή του Αρχηγού της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα της Κατοχής, την περίοδο 1941-1944, προέρχεται από συνέντευξη που παραχώρησε ο Έντυ Μάγιερς στον πρόεδρο της “Εταιρείας Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας” Γεράσιμο Αποστολάτο, στις 26 Οκτωβρίου 1995 στον Οικονομικό Ταχυδρόμο. Η αυτούσια αναδημοσίευσή της αποσκοπεί να αποδείξει την πλάνη και την πλαστογράφηση της ιστορίας της περιόδου στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης. Πρόκειται για την “τελευταία κατάθεση για την συμβολή των κατοχικών Αντιστασιακών Οργανώσεων από τον Ανώτατο τότε εκπρόσωπο των Συμμάχων στην Ελλάδα”, όπως αναφερόταν και στο έντυπο που δημοσιεύθηκε. Η φράση του Μάγιερς “Το γεγονός ότι σήμερα, νεαροί καθηγητές Πανεπιστήμιων και δυστυχώς νεαροί δάσκαλοι διδάσκουν σε πανεπιστήμια και σχολεία ότι το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν η μόνη αντιστασιακή οργάνωση που πολέμησε κατά των Γερμανών με θλίβει βαθύτατα, γιατί σαφώς δεν είναι αλήθεια” αποτελεί την καλύτερη απάντηση στους στρατευμένους αναθεωρητές ιστορικούς.

Αναλυτικά η συνέντευξη:

“Ο αρχηγός της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα κατά την κατοχή αποκαλύπτει στον Γεράσιμο Αποστολάτο ότι σχεδόν όλα όσα γράφονται 50 χρόνια μετά την απελευθέρωση απεικονίζουν αποκλειστικά τα συμβάντα με βάση τη διαστρεβλωμένη άποψη των κομμουνιστών.

Η Επέτειος των 50 χρονών από την Απελευθέρωση της χώρας και ο εορτασμός της 28ης Οκτωβρίου μας παρέχει την ευκαιρία να αναζητήσουμε τους επιζώντες πρωταγωνιστές εκείνης της ηρωικής αλλά και τραγικής περιόδου και να επιζητήσουμε με την νηφαλιότητα και την απόσταση που μας παρέχει ο χρόνος να επαναφέρουμε μερικά από τα γεγονότα της εποχής και να ζητήσουμε υπεύθυνα απάντηση για τις πραγματικές τους διαστάσεις.
Συνομιλητής μας είναι ο ταξίαρχος ε.α. Έντυ Μάγιερς που έφθασε στην Ελλάδα ως αρχηγός της Ομάδας Σαμποτέρ τον Σεπτέμβριο του 1942 για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου και αμέσως κατόπιν ορίσθηκε ως αρχηγός της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην κατεχόμενη τότε χώρα μας.Ο Ταξίαρχος Μάγιερς σε πολύ προχωρημένη τώρα ηλικία, αλλά πάντα με ζωηρή μνήμη και απόλυτα καθαρό μυαλό μας θυμίζει την τελευταία παράγραφο του βιβλίου που έγραψε από τις Αναμνήσεις του εκείνης της περιόδου με τίτλο: «Η Ελληνική περιπλοκή – Οι Βρεταννοί στην κατεχόμενη Ελλάδα» (σημ.: το βιβλίο έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Εξάντας»).Ο Ταξίαρχος Μάγιερς κατέληγε στο κείμενο του: «Η Ελλάδα, ο γενναίος μας σύμμαχος, πλήρωσε ακριβά το χέρι της Μοίρας. Πριν από την άφιξη μας εκεί, το καλοκαίρι του 1942 οι σπόροι της μεταπολεμικής ανωμαλίας είχαν πέσει ήδη στο έδαφος. Ήταν τραγικό που δεν αρπάξαμε τις ευκαιρίες που μας δόθηκαν για να προλάβουμε τα βάσανα της. Ίσως η Ιστορία να διαπιστώσει τελικά πως μας ήταν αδύνατο να κάνουμε κάτι τέτοιο». Η συνομιλία μας (που μαγνητοφωνήθηκε) είχε σαν στόχο να διαπιστώσουμε από μια υπεύθυνη φωνή ποια ήταν «βάσανα της Ελλάδος» που δεν μπόρεσαν να τα θεραπεύσουν.

– Ταξίαρχε Μάγιερς υπήρξατε ένας από τους πρωταγωνιστές της Συμμαχικής παρουσίας κατά τη Γερμανική Κατοχή και στον αγώνα κατά των κατακτητών. Πιστεύετε ότι τα ντοκουμέντα που θα κυκλοφορήσουν τώρα με την ευκαιρία των 50 ετών από την απελευθέρωση της χώρας θα αποδώσουν την ιστορική και αντικειμενική αλήθεια;

– Η σύντομη απάντηση στο ερώτημα είναι: Όχι. Κάθε άλλο. Μεγάλο μέρος των αναμνήσεων που γράφτηκαν και των στοιχείων που επιλεκτικά παρουσιάζονται απεικονίζουν αποκλειστικά την άποψη των συμβάντων από την διαστρεβλωμένη άποψη των κομμουνιστών. Δεν αποδίδουν τη συνολική εικόνα της Εθνικής Αντιστάσεως στην Ελλάδα, η οποΐα περιελάμβανε αρκετές άλλες αντιστασιακές οργανώσεις εκτός από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ελάχιστα στοιχεία αναφέρουν την συμβολή του ΕΔΕΣ. Δεν γίνεται σχεδόν καμμία μνεία για την ΕΚΚΑ της οποίας ο Αρχηγός Δημ. Ψαρρός δολοφονήθηκε από τον ΕΛΑΣ. Ακόμη ελάχιστα αναφέρονται για την πλατειά αντίθεση του κόσμου προς τον κομμουνισμό. Εάν ο ΕΔΕΣ δεν είχε κατορθώσει να επιζήσει μέχρι την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα οι κομμουνιστές θα βρίσκονταν σε πάρα πολύ ισχυρή πολιτική θέση για να καταλάβουν την εξουσία με τη βοήθεια του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

– Τι έχετε να πείτε σχετικά με την Αντίσταση στη Βόρειο Ελλάδα τώρα που αναζητούνται και τα αιτια δημιουργίας τότε φιλοσκοπιανών κινήσεων στην περιοχή;

– Είχα στοιχεία από πληροφορίες για πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες 0μάδες άλλων αντιστασιακών οργανώσεων – όπως η ΠΑΟ – αφοπλίζονταν με τη βία από τον ΕΛΑΣ σχεδόν αμέσως μόλις άρχισαν να σχηματίζονται, αρκετούς μήνες πριν από την άφιξη μου στα βουνά. Τα μέλη τους εξαναγκάζονταν συχνά υπό την απειλή θανάτου να συμπράξουν με τον ΕΛΑΣ (σ.σ. Βλέπε και την Δίτομη Έκδοση της «Εταιρίας Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας» για το «Ελληνικό Βορρά» του Παρμενίωνα Παπαθανασίου).

– Τι έχετε όμως να πείτε για επανειλημμένες δηλώσεις παραγόντων της ελληνικής ζωής, όπως του Μίκη Θεοδωράκη, που παλαιότερα είχε δηλώσει στο «Newsweek» ότι μόνον οι κομμουνιστές πολέμησαν τότε κατά του κατακτητή;

– Αυτό δεν είναι καθόλου ακριβές. Θα αναφερθώ στις προσωπικές μου εμπειρίες μια και ήμουνα τότε αρχηγός της Βρεταννικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Ελλάδα, από το φθινόπωρο του 1942 έως το καλοκαίρι του 1943.Ο ΕΛΑΣ, το στρατιωτικό σκέλος του ΕΑΜ, δεν ήταν κατ’ ουδένα τρόπο ο μόνος που πολέμησε κατά των Γερμανών. Ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ πολέμησαν εξ ίσου γενναία και πολύ συχνά η συνεισφορά τους, στην πολεμική προσπάθεια των Συμμάχων ήταν πιο σημαντική από την προσφορά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Κι αυτό γιατί το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ περίμενε πάντα τις πολιτικές οδηγίες για το τι συνέφερε την ηγεσία να κάνουν ώστε να βρεθούν κατά το τέλος του πολέμου στην καλύτερη δυνατή θέση και να καταλάβουν την εξουσία. Αντίθετα ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ ενδιαφέρονταν κυρίως να βοηθήσουν τους συμμάχους να κερδίσουμε τον πόλεμο.

– Στη σελίδα 188 του βιβλίου σας περιγράφετε την συνάντηση σας με τον Σαράφη και τον Άρη Βελουχιώτη στο αρχηγείο του ΕΛΑΣστην Αγία Τριάδα. Αναφέρετε οτι κατά τη διάρκεια της συνομιλίας σας τους μεταφέρετε τη σοβαρή δυσαρέσκεια της βρεταννικής κυβερνήσεως από τις τελευταίες πολιτικές κινήσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και από τις προσπάθειες τους να διαλύσουν τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, που ήταν πιστές στην συμμαχική υπόθεση, ώστε να επιβληθούν οι ίδιοι δια της βίας. Σήμερα μετά απο 50 περίπου χρόνια και βάσει των στοιχείων που έχουμε επιβεβαιώνετε πάντα τις απόψεις της κυβερνήσεως σας;

– Η απάντηση μου θα είναι και πάλι σύντομη: Δεν έχω τίποτα να πω που να αλλάζει τις θέσεις μου έτσι όπως τις είχα διατυπώσει προ 50 ετών. Και αυτή ήταν η άποψη της βρεταννικής κυβερνήσεως ότι βάσει των στοιχείων που ουνεκέντρωναν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είχε ως πρωταρχικό του μελημα την κομμουνιστική κυριαρχία επί της Ελλάδος μετά το τέλος του πολέμου. Και ότι τις στρατιωτικές οδηγίες που τους διαβίβαζα εκ μέρους του Στρατιωτικού Διοικητού της Μέσης Ανατολής, πώς δηλαδή να βοηθήσουν ώστε να κερδηθεί ο πόλεμος – που καν ουδένα τρόπο δεν είχε κερδηθεί το 1943 – τις ακολουθούσαν μονό δευτερευόντως και στο μέτρο που ξυπηρετούσαν τους σκοπούς τους.

– Παρ’όλα αυτά υπήρχαν τότε και υπάρχουν και σήμερα κάποιοι που ισχυρίζονται ότι οι συμπάθειες σας, ταξίαρχε Μάγερς, έκλιναν τότε προς το ΕΑΜ και οτι δίνατε μεγαλύτερη στρατιωτική βοήθεια σ’ αυτούς, εις βάρος των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων. Από το άλλο μέρος πάλι, πολλοί συγγραφείς της Αριστεράς το αρνούνται αυτό. Είναι αλήθεια οτι μεροληπτούσατε υπέρ των κομμουνιστών;

– Στην Ελλάδα ήλθα ως στρατιώτης και παρ’ όλο που αργότερα μοιραία αναμίχθηκα στην πολιτική παρέμεινα κατά κύριο λόγο στρατιώτης καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής μου στη χώρα, δηλαδή από τον Σεπτέμβριο του 1942 έως το Αύγουστο 1943. Ο σταθερός σκοπός μου, από στρατιωτικής απόψεως ήταν να αποκτήσω τη μεγαλύτερη δυνατή συνδρομή από τις διάφορες ανπιστασιακές οργανώσεις, για την πολεμική προσπάθεια των συμμάχων. Και αυτό εκπληρώνοντας τους επιχειρησιακούς σκοπούς σύμφωνα με τις οδηγίες και επιθυμίες του γενικού στρατηγείου της Μέσης Ανατολής. Αυτές διαβίβαζα τόσο εγώ όσον και οι αξιωματικοί μου στις οργανώσεις. Για να πετύχει η προσπάθεια αυτή έπρεπε να υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των ηγετών της Αντιστάσεως και των βρεταννών. Το μόνο σοβαρό εμπόδιο για τη δημιουργία αυτής της εμπιστοσύνης – ιδιαίτερα με τους ηγέτες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ – πήγαζε από τον διαδεδομένο τότε φόβο, που ήταν ευδιάκριτος στις αρχές του 1943 ότι η Βρεταννική Κυβέρνηση είχε σκοπό να ευνοήσει την επαναφορά του Έλληνος Βασιλέως χωρίς προηγούμενα να μεσολαβήσει ευνοϊκό γι’ αυτόν δημοψήφισμα. Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης είχε προκληθεί από την άρνηση του Βασιλέως, τον οποίο υποστήριξε η βρεταννική κυβέρνηση, να δεχθεί τις επανειλημμένες εισηγήσεις μου για να προβεί το ταχύτερο δυνατόν – και σύμφωνα με την εμφανή σε μένα επιθυμία της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων – σε μια σαφή δήλωση ότι θα επέστρεφε στην Ελλάδα μόνο μετά από τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι δεν αισθανόταν την ανάγκη στην κατάλληλη ώρα να κάμει αυτή τη δήλωση μέχρι που ήταν πολύ αργά για να επηρεάσει αργότερα την ηγεσία της Αριστεράς. Ίσως να ήταν και το γεγονός ότι επέμεινα να τονίζω στους ανώτερους μου τους κινδύνους που θα ανέκυπταν από την παρατεινόμενη σιωπή του ‘Ελληνος Βασιλέως και της Βρετανικής Κυβερνήσεως στο θέμα της διενεργείας δημοψηφίσματος. Ενα άλλο στοιχείο που συνέτεινε από καθαρά στρατιωτικής απόψεως στη συνεχή από μέρους μου υποστήριξη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και συνέβαλε στην κατηγορία ότι έκλινα υπέρ των κομμουνιστών ήταν και το εξής: Μερικούς μήνες πριν από την Απόβαση στην Σικελία, είχα την εμπιστευτική πληροφορία ότι κύριος στόχος της ενεργείας θα ήταν η Σικελία και όχι η Ελλάδα. Είχα όμως εντολή να κάνω ότι δυνατόν για να πεισθούν οι Γερμανοί, σε συνδυασμό με άλλες επιχειρήσεις παραπλανήσεως ότι η απόβαση θα γινόταν στην Ελλάδα και όχι στη Σικελία. Είχα τη γνώμη – σωστή ή εσφαλμένη, δεν ξέρω – ότι οι επικοινωνίες στην ανατολική ακτή της Ελλάδος, κατά μήκος της οποίας περνούσε ο μόνος κύριος δρόμος και ο σιδηρόδρομος, ήταν οι πιο σημαντικοί στόχοι για σαμποτάζ, από τις επικοινωνίες της δυτικής ακτής. Και την άνοιξη του 1943 η οργάνωση του ΕΛΑΣ κυριαρχούσε και ήταν σχεδόν παντοδύναμη στην Ανατολική Ελλάδα. Γι’ αυτό και είχε σημασία για τους Βρεταννούς η υποστήριξη τους και γι’ αυτό θεωρούσα αναγκαίο να έχω καλές σχέσεις μαζί τους και να τους παρέχω στρατιωτική βοήθεια στο μέτρο που την χρειάζονταν και υπό τον όρον ότι θα υπάκουαν και θα έπαυαν να αφοπλίζουν αντίπαλες αντιστασιακές ομάδες.

– Και ποια ήταν τα αποτελέσματα;

– Παρ’ όλο που εγώ είχα κρίνει τις επικοινωνίες κατά μήκος της ανατολικής ακτής ως πιο σημαντικές στο τέλος αποδείχθηκε ότι οι προσπάθειες του Ζέρβα στις ακτές της Δυτικής Ελλάδας είχαν πολύ πιο σημαντικά αποτελέσματα. Και τούτο γιατί τα πολλά σαμποτάζ του ΕΔΕΣ εκεί έκαμαν τους Γερμανούς να πιστεύουν ότι οι σύμμαχοι σκόπευαν να κάνουν απόβαση στη Δυτική Ακτή και ως εκ τούτου πολλοί γερμανικοί σχηματισμοί μεταφέρθηκαν στη Δυτική Ελλάδα αντί να σταλούν να ενισχύσουν το κύριο μέτωπο τους στη Σικελία.

– Ποιές από τις αντιστασιακές ομάδες που είχαν καταφύγει στα βουνά είχαν μοναδικό σκοπό τον αγώνα κατά του κατακτητού και ποιες κατά τη γνώμη σας είχαν απώτερο σκοπό την κατάληψη της εξουσίας μετά το τέλος του πολέμου;

– Πάντα με έθλιβε το γεγονός ότι το 90% των απλών στρατιωτών του ΕΛΑΣ στην αρχή νόμιζαν ότι πολεμούσαν μόνο για την Ελλάδα και όχι για την επίτευξη των μεταπολεμικών σκοπών των αρχηγών του ΕΑΜ. Θα μπορούσαν αυτοί οι ίδιοι νέοι να πολεμούν υπό την αρχηγία του ΕΔΕΣ. Αρχικά, ελάχιστη επίγνωση είχαν ότι απώτερος σκοπός των κομμουνιστών ήταν η κατάληψη της εξουσίας μετά το τέλος του πολέμου. Τις περισσότερες φορές μοναδικός σκοπός αυτών των νέων ήταν να ενταχθούν στις τοπικές αντιστασιακές ομάδες για να πολεμήσουν τον εχθρό που κατέκτησε την πατρίδα τους. Βοηθούμενος από ήδη εκτεταμένης διασποράς παράνομη κομμουνιστική οργάνωση ο ΕΛΑΣ είχε εξαπλωθεί στα 3/4 της ορεινής περιοχής της Ελλάδος, περιοχή που ήταν ευνοϊκή για τη δημιουργία αντιστασιακών ομάδων. Μόνο το 1/4 ή ίσως και λιγότερο, ήταν υπό τον έλεγχο του ΕΔΕΣ και αργότερα ακόμη μικρότερο τμήμα της χώρας, υπό τον έλεγχο της ΕΚΚΑ. ‘Ετσι, οι περιοχές, από τις οποίες οι τρεις αντιστασιακές οργανώσεις, είχαν τη δυνατότητα να στρατολογούν μέλη, ήταν τελείως διαφορετικές. Σε σύγκριση με τις άλλες δύο αντιστασιακές οργανώσεις, τις περισσότερες δυνατότητες στρατολογίας μεγάλου αριθμού ατόμων, τις είχε ο ΕΛΑΣ. Γι’ αυτό τον λόγο κυρίως, τα μέλη του ΕΛΑΣ ήταν περισσότερα. Πάντως οι πραγματικοί κομμουνιστές, ανάμεσα στα κατώτερα στελέχη των ομάδων του ΕΛΑΣ, μετριόνταν στα δάκτυλα των δύο χεριών και ίσως μόνον του ενός. Υπήρχαν ελάχιστοι γνωστοί ηγέτες κομμουνιστές που είχαν έλθει από την Αθήνα για να ενωθούν με την ηγεσία του ΕΑΜ στα βουνά. Και ακόμα πιο λίγοι μπήκαν στον ΕΛΑΣ ως στρατιωτικοί ηγέτες, όμως η πλειοψηφία της ηγεσίας του προέρχονταν από επαρχιακές πόλεις και ήταν ήδη μέλη του παράνομου κομμουνιστικού κόμματος. Όπως γνωρίζουν όσοι έχουν μελετήσει τον κομμουνισμό, η ηγεσία κάθε κομμουνιστικής οργανώσεως στηρίζεται στη δύναμη μιας άρχουσας μειοψηφίας και όχι πάνω σε μια πλειοψηφία εκλεγμένων με δημοκρατικές διαδικασίες. Είναι ηγεσία αυταρχική, δικτατορική, πέστε την όπως θέλετε. Και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν οργανωμένο κατά τον εξής τρόπο: Υπήρχαν ολιγάριθμοι ηγέτες, που είχαν όλη τη δύναμη στα χέρια τους και που ενεργούσαν κάτω δήθεν από εθνικιστικούς σκοπούς, επιδιώκοντας όμως άλλα πολιτικά οφέλη. Και όπως γνωρίζω από προσωπικές εμπειρίες, μόνο κατά την εποχή της εξάπλωσης της βρεταννικής αποστολής σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, άρχισε ο απλός αντάρτης του ΕΛΑΣ να καταλαβαίνει ότι αποτελούσε μέλος μιας κομμουνιστικής οργανώσεως. Αρχικά γνώριζαν ελάχιστα ή τίποτα για την επιδίωξη της ηγεσίας τους να καταλάβει την εξουσία μετά το τέλος του πολέμου.

– Θα συμφωνούσατε στο γεγονός ότι και στις μικρότερες ομάδες του ΕΛΑΣ υπήρχε πάντοτε καμουφλαρισμένος, όπως περιγράφετε, κομμουνιστής που είχε λάβει τις οδηγίες του και γνώριζε ποια πολιτική έπρεπε να ακολουθήσει ώστε να επιχειρήσει πλύση εγκεφάλου στην ομάδα του και να την καθοδηγιρει προς την κατεύθυνση που εξυπηρετούσε το κομμουνιστικό κόμμα;

– Θα συμφωνήσω με αυτό. Και κάτι ακόμα: υπήρχε πάντα σε κάθε ομάδα ο στρατιωτικός διοικητής και ένας πολιτικός κομμισάριος. Οι πολιτικοί κομμισάριοι κάθε ομάδας ήταν τελείως αδίστακτοι ως προς την μεταχείριση των αντίζηλων οργανώσεων. Ήταν άλλωστε άριστα εκπαιδευμένοι. Πολλοί από αυτούς είχαν πολύχρονη πείρα στην παρανομία, από τότε που ο Μεταξάς ανάγκασε το κομμουνιστικό κόμμα να μπει στην παρανομία. Έτσι ήταν καλά εκπαιδευμένοι σε ανατρεπτική δράση για λογαριασμό του κομμουνιστικού κόμματος.

– Ποια ήταν τα αισθήματα σας σχετικά με την αλλαγή που έγινε στο εξώφυλλο του βιβλίου σας – όπως πληροφορηθήκαμε όταν δηλαδή είδατε να απεικονίζονται σ’ αυτό οι σημαίες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Θεωρείτε σωστή την πράξη αυτή του εκδότη; Γιατί είμαι βέβαιος ότι δεν ζητήθηκε η έγκριση σας για την αλλαγή αυτή.

– Βιοποριστικά ο εκδότης εξαρτάται από τα βιβλία, το δικό μου και των άλλων συγγραφέων. Πρέπει, λοιπόν, να κεδρίσει χρήματα από την πώληση τους. Δυστυχώς, για να πουληθεί το βιβλίο μου τότε, αλλά και σήμερα – πρέπει να φαίνεται ότι αφηγείται την ιστορία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και όχι την ιστορία της αντίστασης του ελληνικού λαού, την ιστορία όλων των οργανώσεων που πολέμησαν κατά τοϋ εχθρού. Γι’ αυτόν το λόγο συμπεραίνω ότι έβαλε τις σημαίες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στο εξώφυλλο του βιβλίου μου, χωρίς να ζητήσει την έγκριση μου, χωρίς να με ρωτήσει, χωρίς καν να έρθει σε επαφή με τον Έλληνα αντιπρόσωπο μου. Αυτό με θύμωσε πολύ, γιατί το βιβλίο μου αυτό δεν είναι μια ιστορία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Είναι το ιστορικό των εμπειριών μου πάνω στην Ελληνική Αντίσταση κατά την περίοδο 1942-43, περίοδο για την οποία είμαι πάντα πρόθυμος να απαντήσω σε κάθε ερώτημα σχετικά με τα συμβάντα. Το γεγονός ότι σήμερα, νεαροί καθηγητές Πανεπιστήμιων και δυστυχώς νεαροί δάσκαλοι διδάσκουν σε πανεπιστήμια και σχολεία ότι το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν η μόνη αντιστασιακή οργάνωση που πολέμησε κατά των Γερμανών με θλίβει βαθύτατα, γιατί σαφώς δεν είναι αλήθεια. Όλος ο ελληνικός λαός, στο σύνολο του, πολέμησε κατά του εχθρού και αρκετοί από αυτούς κάτω από την αιγίδα του ΕΔΕΣ και της ΕΚΚΑ, αντιστασιακές οργανώσεις που συνεισφέρανε συχνά πολύ περισσότερα στην πολεμική προσπάθεια των Συμμάχων από τον ΕΛΑΣ. Τούτο δεν σημαίνει ότι υποτιμώ τις προσπάθειες του ΕΛΑΣ. Υπήρχαν περιπτώσεις που οι μαχητές έδειξαν μεγάλη γενναιότητα. Δυστυχώς, ομως, οι ηγέτες τους – όπως εξήγησα ήδη – δρούσαν πάντοτε υπολογίζοντας τι θα τους βοηθούσε ώστε να καταλάβουν την εξουσία μετά το τέλος του πολέμου, για να εγκαθιδρύσουν ένα κομμουνιστικό καθεστώς. Εν πάση περιπτώσει, ουσιαστικά, ολόκληρο το ελληνικό έθνος αντιστάθηκε στον εχθρό.

– Συμπερασματικά, κ. Μάγερς, πόσο ουσιαστική ήταν – κατά την γνώμη σας – η συνεισφορά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην κοινή αντιστασιακή και συμμαχική προσπάθεια;

– Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς με ακρίβεια στην ερώτηση αυτή. Υπήρχαν στιγμές κατά τις οποίες ο ΕΛΑΣ βοήθησε τη συμμαχική προσπάθεια. Υπήρχαν όμως και περίοδοι κατά τις οποίες είχα τη γνώμη ότι ασφαλώς θα τα καταφέρναμε καλύτερα χωρίς αυτούς. Τον Μάρτιο του 1943 μάλιστα έστειλα σήμα στο Κάιρο: «Τώρα ή ποτέ» ήταν το νόημα του σήματος, «τώρα ή ποτέ» είναι η στιγμή να διακόψουμε κάθε σχέση με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Από στρατιωτικής απόψεως θα είχα καλύτερα αποτελέσματα χωρίς αυτούς. Η απάντηση του Καίρου ήταν: «Όχι, μη διακόψετε σχέσεις μαζί τους. Επιδιώξτε τον σχηματισμό εθνικών ομάδων, μη πολιτικών εθνικών ομάδων». Έτσι συνέχισα αυτές μου τις προσπάθειες. Να επιτύχω όπως η πολιτική να θεωρείται δευτερεύον θέμα έναντι της στρατιωτικής προσφοράς όλων των αντιστασιακών οργανώσεων. Ως προς αυτό, ο ΕΔΕΣ και η ΕΚΚΑ δεν αποτελούσαν καθόλου πρόβλημα. Αντίθετα ο ΕΛΑΣ ήταν πάντα τεράστιο πρόβλημα.

Πηγή:

1) Εθνικές Αντιστασιακές Οργανώσεις 1941-1945, Πρακτικά του 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου της Συνομοσπονδίας Εθνικών Αντιστασιακών Οργανώσεων, σ.219-226.

Continue reading “Έντυ Μάγιερς: Ψευδής η Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης που διδάσκεται στην Ελλάδα” →

Η απόρρητη έκθεση του Συνταγματάρχη Τόμ Μπάρνς για την Ελληνική αντίσταση την περίοδο Ιουλίου 1943 – Απριλίου 1944

Ο Τομ Μπάρνς (αριστερά) με τον Μιχάλη Μυριδάκη.

Απόρρητο

Κωδ. 108

13 Ιουνίου 1944

Αναφορά για τις παρατηρήσεις στην Ελλάδα από τον Ιούλιο του 1943 ως τον Απρίλιο του 1944, από τον αντισυνταγματάρχη C.E. Barnes, N.Z.E.F.

1. Η περίοδος από την εγκαθίδρυση του HARLING ως τον Ιούλιο του 1943, νομίζω ότι δεν χρειάζεται περαιτέρω σχόλια.

2. Επιχείρηση “ΖΩΑ” (Σχέδια κάλυψης για την απόβαση στη ΣΙΚΕΛΙΑ)

Η επιχείρηση “ΖΩΑ” τον Ιούλιο του 1943 υπήρξε 100% επιτυχής, πράγμα που οφείλονταν σχεδόν αποκλειστικά στην ενεργητική και εγκάρδια συνεργασία όλου του προσωπικού της Βρεταννικής Στρατιωτικής Αποστολής. Στην ΗΠΕΙΡΟ, οι αντάρτες με μερικές αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, ήταν απογοητευτικοί, στο ΑΓΡΙΝΙΟ ήταν αρκετά καλύτερα. Ο ΕΛΑΣ δεν συνεισέφερε στις περιοχές ΗΠΕΙΡΟΥ και ΑΓΡΙΝΙΟΥ αν και είχε υποσχεθεί βοήθεια.

3. Πάτημα στην ΗΠΕΙΡΟ

Τον Ιούλιο του 1943 διατάχθηκα να αναλάβω καθήκοντα συνδέσμου, επιπλέον της εργασίας μου ως υπονομευτής, για τις περιοχές ΗΠΕΙΡΟΥ και ΑΓΡΙΝΙΟΥ. Παρ΄όλα αυτά, λόγω της επιμονής του ΕΛΑΣ ο Βρεταννός σύνδεσμος αξιωματικός επικεφαλής της περιοχής ΑΓΡΙΝΙΟΥ άλλαξε μερικές φορές. Από την άποψη του υπονομευτή υποστήριξα, και ο συνταγματάρχης WOODHOUSE συμφώνησε, ότι οι περιοχές ΗΠΕΙΡΟΥ και ΑΓΡΙΝΙΟΥ πρέπει να είναι κάτω από ενιαία διοίκηση.

4. Βρεταννική Στρατιωτική Αποστολή

α) Σχεδόν χωρίς εξαίρεση το προσωπικό όλων των βαθμίδων της Βρεταννικής Στρατιωτικής Αποστολής εκτέλεσε ένα πολύ δύσκολο έργο απόλυτα ικανοποιητικά, κάτω από πολύ δυσμενείς συνθήκες, και συχνά με λίγη και κακή τροφή, άσχημες συνθήκες στέγασης κλπ.

β) Τα παρακάτω σχόλια είναι φυσικά δικές μου προσωπικές απόψεις, με τις οποίες συμφωνούν στα κύρια σημεία όλοι οι αξιωματικοί του πεδίου που βρίσκονται κάτω από τις διαταγές μου.

5. Υπόβαθρο

Μιλώντας γενικά, οι περιοχές ΗΠΕΙΡΟΥ και ΑΓΡΙΝΙΟΥ ήταν και είναι πολύ υπέρ του ΖΕΡΒΑ. Αυτό φάνηκε πλήρως στις εκλογές στα χωριά λίγο πριν τον εμφύλιο πόλεμο. Οι δυνάμεις του ΖΕΡΒΑ αναπτύχθηκαν στην ΗΠΕΙΡΟ, και διείσδυσαν σε περιοχές ήδη οργανωμένες από τον ΕΛΑΣ. Πάντα υπήρχε ένα πεδίο αναταραχής ανάμεσα στα στρατεύματα του ΖΕΡΒΑ και του ΕΛΑΣ/ΕΑΜ. Οι περισσότεροι από τους χειρότερους τύπους πολιτικών υποκινητών του ΕΑΜ βρίσκονταν και βρίσκονται ακόμα στην ΗΠΕΙΡΟ.

6. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ (Κοινό Γενικό Αρχηγείο) και η συμφωνία του ΝΑΤΒΑΝΟ

α) Το ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ σχηματίστηκε τον Ιούλιο / Αύγουστο του 1943. Μεγάλη φιλικότητα και συνεργασία εκφράσθηκε από τους δύο Οργανισμούς. Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ συχνά δήλωνε σε Δημόσιες Συναντήσεις ότι ήταν σαφώς Μη – Κομμουνιστική Οργάνωση.

β) Ανεξέλεγκτη στρατολόγηση ακολούθησε με ανησυχητικό ρυθμό καθώς κάθε Αντάρτης έπαιρνε μία χρυσή λίρα το μήνα. Η Στρατιωτική αξία των ανταρτών έπεσε σχεδόν ευθέως ανάλογα με την αριθμητική αυτή αύξηση. Το Ανταρτικό Κίνημα υπέφερε πολύ και παράπονα από τις δύο πλευρές ακολούθησαν.

γ) Αμέσως πριν τον εμφύλιο πόλεμο οι Γερμανοί στα Γιάννινα προσέγγισαν τον ΖΕΡΒΑ και τον ΕΛΑΣ για να συνάψουν ανακωχή. Ο ΖΕΡΒΑΣ αρνήθηκε, αλλά κατοπινά γεγονότα έδειξαν με αρκετή βεβαιότητα ότι το αρχηγείο του ΕΛΑΣ στην Ήπειρο υπέγραψε μία βραχυχρόνια συμφωνία.

7. Ο Εμφύλιος πόλεμος

α) Ο εμφύλιος πόλεμος άρχισε στα τέλη Οκτωβρίου 1943 από τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ – προφανώς μία καλά σχεδιασμένη και χρονικά τοποθετημένη επιχείρηση. Όλες οι προσπάθειες από μέρους μας για την αποκατάσταση της ειρήνης απέτυχαν, καθώς ο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ αρνήθηκε να διαπραγματευθεί, λέγοντας ότι ο ΖΕΡΒΑΣ ήταν πρώτος εχθρός και μετά οι Γερμανοί.

β) Οι περισσότερες από τις μικρές μονάδες του ΖΕΡΒΑ, εκτός αυτών που βρίσκονταν στην ΗΠΕΙΡΟ και το ΑΓΡΙΝΙΟ, σύντομα ηττήθηκαν και αφοπλίστηκαν, και λίγο μετά ο ΖΕΡΒΑΣ πολεμούσε συγχρόνως με τους Γερμανούς και με τον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ο οποίος απέφυγε προσεκτικά κάθε επαφή με τους Γερμανούς.

γ) Για δώδεκα μέρες πολέμησε επιτυχώς τους Γερμανούς και τον ΕΛΑΣ, κατατροπώνοντας τελικά τη γερμανική φάλαγγα στα ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ ακολουθώντας λαμπρή τακτική και πολεμώντας ψυχωμένα. Έπειτα διασκόρπισε τις δυνάμεις του. Οι Γερμανοί έκαμαν μία βιαστική ολονύκτια πορεία, με νέα στρατεύματα από την ΑΡΤΑ, και αιφνιδίασαν το ΖΕΡΒΑ νωρίς το πρωί. Ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε στο ΖΕΡΒΑ με ανανεωμένη δύναμη. Είχε στριμωχθεί αλλά απαγκίστρωσε τις δυνάμεις του. Η ομάδα μου χωρίστηκε από το ΖΕΡΒΑ κατά τη διάρκεια της γενικής αναταραχής.

δ) Δυστυχώς ο ΖΕΡΒΑΣ πίστεψε ένα πλαστό έγγραφο και κινήθηκε γρήγορα προς την ΑΡΤΑ και τα ΓΙΑΝΝΙΝΑ για να καταλάβει αυτές τις πόλεις. Ο ΕΛΑΣ κατέλαβε στρατηγικές θέσεις στα ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ, εμποδίζοντας την επιστροφή του ΖΕΡΒΑ. Ξαναενώθηκα με το ΖΕΡΒΑ με ένα μέρος της ομάδας μου στις αρχές Δεκεμβρίου. Ο εμφύλιος πόλεμος συνεχιζόταν εμπρός και πίσω, κυρίως ανάμεσα στους ποταμούς ΑΡΑΧΘΟ και ΑΧΕΛΩΟ.

ε) Την παραμονή μιάς αντεπίθεσης του ΖΕΡΒΑ στον ποταμό ΑΧΕΛΩΟ, το ΕΑΜ πρότεινε διαπραγματεύσεις για ανακωχή. Κατόπιν διαταγών μας ο ΖΕΡΒΑΣ απέσυρε τις δυνάμεις του κατά μήκος του ΑΧΕΛΩΟΥ. Ταυτόχρονα ο ΕΛΑΣ εξαπέλυσε γενική επίθεση – είχαν άφθονα εφόδια. Ο ΖΕΡΒΑΣ οπισθοχώρησε λόγω ελλείψεως πυρομαχικών. Κατάφερε πολύ βαριές απώλειες στον ΕΛΑΣ, και υποχώρησε με όλα τα όπλα και τα εφόδια, παίρνοντας και εφτά ελαφρά πολυβόλα, αλλά πρακτικά χωρίς πυρομαχικά. Οι Γερμανοί έκαναν προπαγάνδα και για τις δύο πλευρές, και έξυπνα άφηναν τον εμφύλιο πόλεμο να συνεχίζεται όταν έδειχνε σημάδια ύφεσης.

στ) Για να σταματήσουμε τον εμφύλιο, δυστυχώς βάλαμε το ΖΕΡΒΑ σε μειονεκτική θέση αρκετές φορές, διατάσσοντάς τον να μην αντεπιτεθεί όταν αυτό ήταν στρατιωτικά απαραίτητο. Ακόμη νιώθω ότι αυτό ήταν λάθος.

ζ) Ήμουν με τα προωθημένα στρατεύματα του ΖΕΡΒΑ για πολύ καιρό και θεωρώ ότι έδειξαν ανώτερη μαχητική ικανότητα, ειδικά αυτά που ήταν κάτω από τη διοίκηση αξιωματικών όπως οι αντισυνταγματάρχες ΑΓΟΡΟΣ και ΖΟΡΜΠΑΛΑΣ. Αλλά πάντα είχαν το πρόβλημα της έλλειψης πυρομαχικών, σε αντίθεση με τα άφθονα εφόδια που διέθετε ο ΕΛΑΣ για τις επιθέσεις του. Ο ΖΕΡΒΑΣ βοηθήθηκε σημαντικά από ποσότητες που κυρίευσε περιστασιακά από τον ΕΛΑΣ.

8. Η συμφωνία της ΠΛΑΚΑΣ

Η συμφωνία της ΠΛΑΚΑΣ κατέληξε με χονδρικά τον ΑΡΑΧΘΟ και το ΣΥΡΡΑΚΟ ως ανατολικά όρια του ΖΕΡΒΑ.

9. Η Οργάνωση του ΖΕΡΒΑ

α) Η οργάνωση του ΖΕΡΒΑ είναι βασικά μόνο Στρατιωτικού χαρακτήρα και είναι σαφώς μη πολιτική, εκτός του ότι είναι υπέρ των Βρετανών και αποτελεί το μόνο αποτελεσματικό μέτωπο ενάντια στην κυριαρχία του ΕΑΜ. Υπάρχουν ορισμένοι εξαιρετικοί αξιωματικοί πολλών δεξιών πολιτικών κομμάτων. Τους περασμένους δύο μήνες τα στρατεύματα αυτά γυμνάζονταν καθημερινά και επέδειξαν αξιοσημείωτη πρόοδο. Η οργάνωση δεν είναι το δυνατό σημείο του ΖΕΡΒΑ, αλλά και αυτή βελτιώνεται. Πάσχει από έλλειψη καλών Επιτελικών Αξιωματικών: ελπίζεται ότι αυτοί μπορούν να βρεθούν για λογαριασμό του από την ΑΘΗΝΑ.

   β) Πριν τον εμφύλιο πόλεμο ο ΖΕΡΒΑΣ είχε μεγάλο αριθμό άχρηστων αξιωματικών, αυτοί ήταν θέμα διαμάχης ανάμεσα στο ΖΕΡΒΑ και σε μένα. Ευτυχώς σχεδόν όλοι από αυτούς έφυγαν από το Πεδίο επιχειρήσεων, ή απολύθηκαν, ή συνελήφθησαν από τον ΕΛΑΣ. Δυστυχώς ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε ορισμένους από αυτούς και ο ΖΕΡΒΑΣ αισθάνεται υποχρεωμένος να τους κρατήσει.
γ) Ο ΖΕΡΒΑΣ τελευταία δεν ανέλαβε δράση κατά των Γερμανών καθώς είναι βέβαιο ότι ο ΕΛΑΣ θα του επιτεθεί συγχρόνως. Είχε ανεπαρκή αποθέματα πυρομαχικών για να συνεχίσει έναν άλλο διμέτωπο αγώνα. Το ΚΑΪΡΟ ειδοποίησε ότι μπορούσαμε να περιμένουμε μόνο περιορισμένο αριθμό ρίψεων, έτσι σκέφθηκα ότι είναι ασύνετο να διακινδυνεύσουμε μία σοβαρή αποδυνάμωση των δυνάμεων του ΖΕΡΒΑ. Γίνεται αντιληπτό ότι αυτή η περίοδος αδράνειας του ΖΕΡΒΑ κατά των Γερμανών δεν είναι καθόλου ικανοποιητική, αλλά τώρα που διαθέτει επιπλέον προμήθειες πυρομαχικών θεωρείται απαραίτητο να αναλάβει δράση εναντίον τους.
   δ) Γενικά, οι χωρικοί μέχρις ενός υποστηρίζουν τον ΖΕΡΒΑ, αλλά δεν τολμούν να το δείξουν αυτό σε περιοχή ελεγχόμενη από τον ΕΛΑΣ.
   ε) Έχω βεβαιωθεί πέρα από κάθε αμφιβολία ότι δεν υπάρχει επικοινωνία ανάμεσα στον ΖΕΡΒΑ και τους Γερμανούς, οι οποίοι προσπαθούν να έρθουν σε συνεννόηση μαζί του. Αυτός δεν λέει τίποτα, και παίρνει άδεια να βγάλει τρόφιμα έξω από τα ΓΙΑΝΝΙΝΑ κλπ. Με δική μου συμβουλή δεν προκάλεσε τους Γερμανούς.

10. Η οργάνωση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ – ΗΠΕΙΡΟΥ και ΑΓΡΙΝΙΟΥ

   α) Η οργάνωση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στην ΗΠΕΙΡΟ και το ΑΓΡΙΝΙΟ ήταν κυρίως πολιτική. Αν και η Βρεταννική Στρατιωτική Αποστολή είχε φιλικές σχέσεις μαζί του, ο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δεν εκτέλεσε ούτε μία διαταγή του ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΥ ΜΕΣΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ, αν και πάντα δίνονταν αφειδώς υποσχέσεις. Αν και 5.500 χρυσές λίρες τους δόθηκαν για να αγοράσουν τρόφιμα, τρόφιμα δεν παρουσιάστηκαν – μεσολάβησε ο εμφύλιος πόλεμος. Περιστασιακά έκαναν μικρές επιθέσεις κατά των Γερμανών χωρίς εμείς να το ξέρουμε εκ των προτέρων.
   β) Προς το παρόν, αποτελείτο κυρίως από στρατεύματα από περιοχές από όλα τα μέρη της Ελλάδος. Ο ρόλος τους ήταν σχεδόν αποκλειστικά εναντίον του ΖΕΡΒΑ. Οι ισχυρισμοί τους για δράση κατά των Γερμανών είναι φανταστικοί. Για παράδειγμα σε μιά Γερμανική πορεία από τη ΓΟΤΙΣΤΑ στη ΧΟΣΕΨΗ, κατά την οποία κάπου 200 Γερμανοί έφθασαν στο προαναφερθέν χωριό, ο ΕΛΑΣ ισχυρίσθηκε ότι σκότωσε 1200 Γερμανούς. Εγώ άκουσα όλες κι όλες μερικές ριπές πολυβόλων και είδα πολλούς Ελασίτες να υποχωρούν χωρίς να έχουν ρίξει ένα πυροβολισμό. Είδα επίσης ένα αντίγραφο της επίσημης Γερμανικής Αναφοράς. Τα αποτελέσματα ήταν δύο Γερμανοί ελαφρά τραυματίες (μια ομάδα ασυρμάτου έπεσε σε ενέδρα) και 17 Ελασίτες νεκροί από πυρά πολυβόλων μεγάλου βεληνεκούς. Οι χωρικοί το επιβεβαίωσαν. Αυτό είναι μόνο ένα τοπικό παράδειγμα. Ορισμένα από τα στρατεύματα του ΕΛΑΣ είναι καλά, αλλά οι αρχηγοί τους είναι 100% πολιτικοποιημένοι, με στόχο τους την τελική κυριαρχία στην ΕΛΛΑΔΑ. Για να είμαι ευθύς ως προς τον ΕΛΑΣ, γενικά πιστεύω ότι αυτά τα στρατεύματα στην ΗΠΕΙΡΟ είναι μερικά από τα χειρότερα του ΕΛΑΣ.
   γ) Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου τα σαδιστικά εγκλήματα και οι ακρωτηριασμοί υπήρξαν απεχθείς. Αυτά ήταν κυρίως έργο του ΑΡΗ και της συμμορίας των σφαγέων του. Οι τρομοκρατικές μέθοδοι του ΕΛΑΣ είχαν ως αποτέλεσμα το πικρό μίσος των χωρικών, οι περισσότεροι από τους οποίους άφηναν τα σπίτια τους όταν έρχονταν στην περιοχή τους ο ΕΛΑΣ. Ορισμένες φορές οι χωρικοί ζήτησαν από τους Ούνους να διώξουν τον ΕΛΑΣ – οι άνθρωποι προτιμούσαν τους Ούνους.

   11. ΖΕΡΒΑΣ

   α) Ο ΖΕΡΒΑΣ είναι μία καταπληκτική προσωπικότητα: είναι θαρραλέος και πανούργος αντάρτης μαχητής, με οξεία αίσθηση του χιούμορ, και οξύτατη κρίση. Γνωρίζω ότι είναι αληθινός πατριώτης. Το κύριο του μειονέκτημα είναι ότι είναι μάλλον πολύ ανεκτικός και δεν επιβάλλει πειθαρχία όπως θα έπρεπε, με το επιχείρημα ότι οι άνδρες του είναι οι περισσότεροι όχι στρατιώτες αλλά χωρικοί. Είναι πολύ σεβαστός από τα στρατεύματά του και τους χωρικούς. Η προσωπική μου εμπειρία μαζί του δείχνει ότι είναι πολύ συνεργάσιμος και ότι κανόνα μου λέει την αλήθεια.
β) Στο παρελθόν ο ΖΕΡΒΑΣ εκτέλεσε οποιαδήποτε διαταγή έλαβε από τη ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ και είναι έτοιμος να κάνει το πρόθυμα το ίδιο σε κάθε περίπτωση στο μέλλον. Τα στρατεύματά του θα εκτελούν επιχειρησιακές εντολές που τους δίνονται από έναν ανώτερο Βρετανό Αξιωματικό, χωρίς να αναφέρονται στο δικό τους Γενικό Επιτελείο.
   γ) Υποστηρίζει πολύ τους Βρετανούς και πιστεύει ότι το μελλοντικό συμφέρον της ΕΛΛΑΔΟΣ εξαρτάται από τη Βρεταννική επιρροή. Πιστεύει ότι η καλύτερη λύση είναι να γίνει η ΕΛΛΑΔΑ Βρεταννικό Προτεκτοράτο για δέκα ως είκοσι χρόνια μετά τον πόλεμο.
δ) Έχει ένα μάλλον ζοφερό πολιτικό παρελθόν εξαιτίας του οποίου ορισμένα Δεξιά πολιτικά κόμματα δεν του έχουν εμπιστοσύνη. Ο ΖΕΡΒΑΣ το γνωρίζει αυτό. Δηλώνει δημόσια ότι μετά τον πόλεμο δεν έχει πολιτικές ή στρατιωτικές βλέψεις. Τώρα τον ξέρω καλά και πιστεύω ότι είναι ειλικρινής.

12. ΑΡΗΣ

α) Ο ΑΡΗΣ είναι ο πιο λυσσαλέος από όλους τους Κομμουνιστές. Είναι σαδιστής, σκληρός και τελείως ασυνείδητος. Στην επιχείρηση του Γοργοποτάμου πάντως είχε καλή παρουσία. Γνωρίζω ότι είναι θαρραλέος αλλά και το αντίθετο. Στρατιωτικά νομίζω υπερεκτιμάται: ενήργησε πολύ άσχημα κατά των Γερμανών στη ΜΕΣΟΧΩΡΑ τον περασμένο Νοέμβριο. Χωρίς τύψεις κόβει λαιμούς ανδρών, γυναικών ή παιδιών, και έχει κάνει εκτελέσεις ο ίδιος, με μαχαίρι σε πολλές περιπτώσεις. Οι περισσότεροι απεχθείς φόνοι και ακρωτηριασμοί εκτελέστηκαν από τον ίδιο προσωπικά ή μετά από διαταγές του. Χρησιμοποιεί αυτές τις μεθόδους πολύ αποτελεσματικά για να κυβερνά με τη βοήθεια του τρόμου. Πολλοί ΕΛΑΣΙΤΕΣ τον μισούν αλλά ο φόβος του γι΄αυτόν είναι μεγαλύτερος καθώς ταξιδεύει πάντα με μια μεγάλη σωματοφυλακή σφαγέων. Είναι έντονα αντι-Βρεταννός – εκτός όταν θέλει κάτι από εμάς οπότε γίνεται η προσωποποίηση της φιλίας και της καλής θέλησης: είναι καλός σε αυτό.
β) Σε μια ή δύο περιπτώσεις όταν ο εμφύλιος πόλεμος έσβηνε, ο ΆΡΗΣ τον ξαναέφερνε σε μία φρενίτιδα – πυροβολώντας μερικούς από τους άνδρες του όταν έδειχναν απρόθυμοι να συνεχίσουν τον εμφύλιο πόλεμο. Είναι ασυνείδητος ψεύτης και διακηρύσσει ανοικτά ότι μεγαλύτερος εχθρός είναι ο ΖΕΡΒΑΣ και μετά οι Γερμανοί. Ο πρόωρος θάνατός του θα ήταν οπωσδήποτε ευτυχής απαλλαγή για την ΕΛΛΑΔΑ και μία αληθινή συνεισφορά στην Συμμαχική Πολεμική προσπάθεια σ΄αυτήν την περιοχή.

13. “Στρατεύματα του ΡΑΛΛΗ” ή “Τάγματα Ασφαλείας”

    α) Τα στρατεύματα του ΡΑΛΛΗ (ή Τάγματα Ασφαλείας) αναπτύσσουν μεγάλη δραστηριότητα στην περιοχή ΑΓΡΙΝΙΟΥ. ‘Εχουν δύναμη 2.000 ανδρών. Ο λόγος για αυτή τη μεγάλη αύξηση από τους αρχικούς 200 είναι ότι και ο ΕΛΑΣ και ο ΡΑΛΛΗΣ στρατολογούσαν από την περιοχή ΑΓΡΙΝΙΟΥ. Οι χωρικοί έπρεπε να ενωθούν με τον ένα ή τον άλλο, δεν υπήρχε εναλλακτική λύση. Έτσι οι περισσότεροι από αυτούς ενώθηκαν με τον ΡΑΛΛΗ. Γνωρίζω ορισμένους αξιωματικούς με πολύ καλή φήμη που ενώθηκαν με το ΡΑΛΛΗ: λένε ότι έπραξαν τούτο γιατί είδαν τον ΕΛΑΣ να κυριαρχεί στην ΕΛΛΑΔΑ. Η αναμενόμενη επέμβαση από την ΒΡΕΤΑΝΝΙΑ ήταν, δυστυχώς, απομακρυσμένη χρονικά. Πίστευαν ότι πρέπει να προσπαθήσουν να σώσουν την ΕΛΛΑΔΑ από τον Κομμουνισμό και έτσι πήγαν με το ΡΑΛΛΗ με τη σκέψη ότι “το μη χείρον βέλτιστον”.
   β) Ο ρόλος τους ήταν καθαρά κατά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Δεν ανέλαβαν δράση κατά της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής ή του ΖΕΡΒΑ που είναι γνωστό ότι είναι υπέρ των Βρετανών. Δεν νομίζω ότι θα το κάνουν εκτός αν εξαναγκαστούν από τους Γερμανούς. Υπάρχει πληροφορία ότι κρύβουν όπλα έτσι ώστε όταν αφοπλιστούν από τους Γερμανούς θα οργανωθούν και θα επανεξοπλισθούν.
   γ) Πιστεύω ότι θα είναι ολόκαρδα με το μέρος κάθε Συμμαχικής δύναμης εισβολής. Έτσι, αν και είναι παραδεκτό ότι δουλεύουν για τους Γερμανούς, νομίζω ότι θα πρέπει να αποφύγουμε να τους αποκηρύξουμε δημόσια με τρόπο που να καθιστά αδύνατη μια κατοπινή συμφιλίωση μαζί τους. Υπάρχουν καλοί και κακοί ανάμεσα σ΄αυτά τα τάγματα του ΡΑΛΛΗ.
δ) Δεν είχα και ούτε θα έχω επαφή με κάποιον από τους άνδρες του ΡΑΛΛΗ, και ανάλογες διαταγές έχουν δοθεί σε όλο το προσωπικό της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην ΗΠΕΙΡΟ και το ΑΓΡΙΝΙΟ.

14. ΗΠΕΙΡΟΣ και ΒΑΛΤΟΣ

Οι βόρειες περιοχές του τομέα ΑΓΡΙΝΙΟΥ είναι ορεινές, βραχώδεις και πολύ φτωχές. ‘Εχουν υποστεί το μεγαλύτερο βάρος του εμφύλιου πολέμου και μερικών γερμανικών εφόδων. Πάρα πολλά χωριά έχουν καεί τελείως: μέρος της καταστροφής αυτής οφείλεται στον ΕΛΑΣ. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι τελείως άποροι και πολλοί θάνατοι από πείνα συνέβησαν τον περασμένο χειμώνα. Έγιναν επίσης αρκετοί φόνοι από τους Ούνους και από τον ΕΛΑΣ. Παρ΄όλα αυτά βρήκα τους κατοίκους να είναι πολύ υπέρ των Συμμάχων και γενικά συνεργάζονται μαζί μας ολόκαρδα. Το βρίσκω αξιοσημείωτο ότι παραμένουν φιλικοί και συνεργάσιμοι όπως και πριν, παρά το γεγονός ότι τα σπίτια τους κάηκαν και οι συγγενείς τουφεκίστηκαν λόγω των δραστηριοτήτων μας.

15. Συμμαχική εισβολή στην ΕΛΛΑΔΑ

α) Μια Συμμαχική εισβολή στην ΕΛΛΑΔΑ αναμένεται διακαώς από όλους τους Έλληνες, εκτός από τους Ελασίτες εξτρεμιστές. Η σκέψη αυτή τους κάνει να συνεχίζουν και είναι παντού το κύριο θέμα συζήτησης. Οι Έλληνες είναι πολύ αυθόρμητη και συναισθηματική φυλή και ο δραματικός χαρακτήρας μιας εισβολής είναι κάτι που θα τους ενώσει να πολεμήσουν κατά του κοινού εχθρού. Η εναλλακτική λύση είναι μια αιματοβαμμένη συνέχεια μετά την αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων και επανάληψη παντού του εμφυλίου πολέμου. Υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι να σκεφτεί κανείς ότι μια Συμμαχική εισβολή θα αναγκάσει το σύνολο του ΕΛΑΣ να υποστηρίξει τον πατριωτικό σκοπό του διωξίματος των Γερμανών και να ξεχάσει την στενότερη, εγωιστική κομματική άποψη.
β) Υπάρχει και μια άλλη άποψη: αν δεν εισβάλουμε στην Ελλάδα, οι Έλληνες θα πιστέψουν ότι τους αφήσαμε στην τύχη τους, θα μας κατηγορήσουν για τον εμφύλιο πόλεμο και για όλα όσα προήλθαν από αυτόν. Το τωρινό δυνατό αίσθημα υπέρ των Βρετανών θα υποστεί τόσο μεγάλο πλήγμα ώστε η μεταπολεμική βρεταννική επιρροή στην ΕΛΛΑΔΑ θα είναι δύσκολη. Ο ΕΛΛΑΣ θα διεκδικούσε για λογαριασμό του το διώξιμο του εχθρού και θα δυσφημούσε τη Βρετανία, ενώ με οποιασδήποτε μορφής εισβολή θα γινόμασταν δεκτοί ως ελευθερωτές της ΕΛΛΑΔΟΣ. Οι Έλληνες υπερβάλλουν για αυτά που μπορούμε να κάνουμε. Το να μην εισβάλουμε δεν θα σήμαινε γι΄αυτούς ότι δεν μπορούμε αλλά ότι δεν θέλαμε να εισβάλουμε. Η αντίδρασή τους θα ήταν πικρία απέναντί μας.
γ) Υπάρχουν ενδείξεις ότι πολλές από τις Γερμανικές Ομάδες Οχυρών δεν θα αποσυρθούν μέχρις ότου εξαναγκασθούν να το κάνουν. Άρα φαίνεται ότι και μια μικρή απόβαση είναι προτιμότερη από το τίποτα, αν θέλουμε να υπάρχει βρεταννική επιρροή στην ΕΛΛΑΔΑ μετά τον πόλεμο.

16. Συμπεράσματα

α) Είναι προφανές ότι η ανωτέρω Αναφορά είναι μάλλον υπέρ του ΖΕΡΒΑ. Είδα πολύ και τις δύο πλευρές και έχω λόγους να έχω εμπιστοσύνη στη στρατιωτική αξία των δυνάμεων του ΖΕΡΒΑ την οποία ελέγχουμε απόλυτα. Τους λίγους τελευταίους μήνες έγινε κατανοητό ότι η αδράνεια του ΖΕΡΒΑ κατά των Γερμανών δεν είναι ικανοποιητική. Ο λόγος γι΄αυτό δεν ήταν η απροθυμία ή η ανικανότητα του ΖΕΡΒΑ να αναλάβει δράση αλλά οφείλεται στη πολιτική που επιβάλλει το ΚΑΪΡΟ.
      β) Δεν υπάρχει κίνδυνος να χρησιμοποιηθεί η δύναμη του ΖΕΡΒΑ με άλλον τρόπο εκτός από αυτόν που θέλουμε εμείς. Από την άλλη, όταν ο ΕΛΑΣ νιώσει και πάλι δυνατός θα επιτεθεί κατά του ΖΕΡΒΑ. Είμαι βέβαιος ότι μια σημαντική ενδυνάμωση του ΖΕΡΒΑ θα αφαιρούσε σε μεγάλο βαθμό την επιθυμία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ να επιτεθεί εναντίον του και με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην αυξημένη δύναμη του ΖΕΡΒΑ, πολλοί από τους μετριοπαθείς ΕΛΑΣΙΤΕΣ θα πήγαιναν μαζί του.
   γ) Από την μια πλευρά οι Βρετανοί αξιωματικοί και άνδρες προσβάλλονται και εξευτελίζονται και σε πολλές περιπτώσεις έχουν πυροβοληθεί. Γίνονται ανεκτοί μόνο γι΄αυτό που ο ΕΛΑΣ μπορεί να πάρει από αυτούς. Το βρεταννικό γόητρο συχνά καταπατιέται στη λάσπη. Από την άλλη η Βρεταννική Στρατιωτική Αποστολή απολαμβάνει του μαγαλύτερου σεβασμού και συνεργασίας που θα επιθυμούσαμε.
δ) Ο ΖΕΡΒΑΣ έχει τα εχέγγυά του: ο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ το κάνει μόνο όσο τον βολεύει.
   ε) Εδαφικά ο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έχει ένα τεράστιο πλεονέκτημα αλλά δεν είναι τόσο συμπαγής όσο ο ΖΕΡΒΑΣ. Η παρουσία των δυνάμεών του ΡΑΛΛΗ και άλλων ομοειδών οργανώσεων είναι άμεσο αποτέλεσμα των μεθόδων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
   στ) Είναι πολύ δύσκολο να φθάσει κανείς στην αλήθεια στις περιοχές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ καθώς οι Βρετανοί Αξιωματικοί μπορούν να πάνε μόνο όπου επιτρέπει ο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Στις περιοχές του ΖΕΡΒΑ όλο το Συμμαχικό προσωπικό έχει την δυνατότητα να πάει όπου θέλει. Οι φανταστικές και συχνά τελείως αναληθείς εκθέσεις για τα στρατιωτικά επιτεύγματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κάνουν πιο δύσκολο το έργο των Βρετανών συνδέσμων αξιωματικών να φθάσουν στην πραγματική ιστορία. Ακόμα και αν ένα μικρό μέρος γίνεται πιστευτό η προπαγάνδα έχει επιτύχει το σκοπό της. Για παράδειγμα βλέπε το τελευταίο μέρος της παραγράφου 10 (β).

Αντισυνταγματάρχης

(C.E. Barnes)

Κοινοποίηση
HQ SOM
Δύναμη 268
Λονδίνο (3)
MASSINGHAM (2)
BG3
BG3 (1)
PIC (Προσωπικά για Ταξίαρχο QUILLIAM)
Βρεταννική Πρεσβεία στην ΕΛΛΑΔΑ
Συνταγμ. CURRAN. Γραφείο του Υπουργού
Comd Δύναμη 133
G. (OPS)
E. MED αρ (6)
K. Steele
Πολεμικό Ημερολόγιο (2)
Φάκελος

Πηγή:
Μιχάλης Μυριδάκης, Οι 4 γύροι του ΚΚΕ, ο ΕΔΕΣ και οι Άγγλοι, σ. 108-120.