Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν απλά μια ευχάριστη ενασχόληση ή επάγγελμα όπως είναι σήμερα. Αποτελούσε έναν από τους βασικότερους λόγους επιβίωσης της Ελληνικής φυλής – ιδιαίτερα την εποχή των Περσικών πολέμων (490-479 π.Χ.). Σύμφωνα με τον Gardiner «η νίκη των Ελλήνων κατά των Περσών … ήταν η νίκη μιάς χούφτας ασκημένων αθλητών κατά των ορδών μαλθακών βαρβάρων». Θα ήταν περιττό να αναλυθεί η σημασία που έδιναν ειδικά οι Σπαρτιάτες στην καθημερινή εκγύμναση των νέων (Αγωγή), ώστε να βασίζονται ανά πάσα ώρα και στιγμή στην προάσπιση της πόλης τους από εχθρικές επιδρομές. Είναι γνωστό ότι η Σπάρτη ήταν ίσως η μοναδική πόλη στην αρχαία Ελλάδα που δεν είχε εξωτερικά τείχη – οι Σπαρτιάτες θεωρούσαν τα τείχη θηλυπρεπές μέσο άμυνας- ακριβώς για τον λόγο ότι βασίζονταν στην άρτια εκπαίδευσή τους!

Μερικά από τα πιό γνωστά αγωνίσματα ήταν ο ιππόδρομος, ο δρόμος, το άλμα, ο δίσκος, το ακόντιο, η πάλη, το πένταθλο, το παγκράτιο και άλλα. Ωστόσο στη παρούσα ανάρτηση θα αναφερθούμε περισσότερο σε αθλήματα που σήμερα είναι ευρέως διαδεδομένα όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το χάντμπολ και το χόκεϋ, τα οποία στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστά σαν αθλήματα «σφαιρομαχιών» και τα οποία αποτελούσαν ομαδικές αθλοπαιδιές χωρίς να ανήκουν στο πρόγραμμα των επίσημων αγώνων . Είναι λογικό να φαίνεται περίεργο πως οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν και ανακάλυψαν αυτά τα αθλήματα. Ο λόγος βεβαίως έχει να κάνει με το ότι η ανακάλυψη αυτών των αθλημάτων έχει –λανθασμένα- αποδοθεί σε άλλους λαούς. Απόδειξη αφενός η ύπαρξη πολλών γλυπτικών έργων που απεικονίζουν ξεκάθαρα αυτά τα αθλήματα και αφετέρου οι αναφορές των πηγών της αρχαίας Ελληνικής γραμματείας, με βασικές την Οδύσσεια του Ομήρου και τους Δειπνοσοφιστές του Αθηναίου. Εξάλλου πολλοί γνωστοί γλύπτες αλλά και άγνωστοι δημιουργοί αφιέρωσαν όλη τη ζωή τους στην απόδοση του αθλητικού ιδανικού! Ας δούμε περισσότερο αναλυτικά το κάθε άθλημα:

1. Ποδόσφαιρο ή «επίσκυρο»:

Με βάση τον Όμηρο (Οδύσσεια, Θ, στ. 282-293) το ποδόσφαιρο στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόταν «επίσκυρο» και ήταν γνωστό ήδη από την Μυκηναϊκή εποχή (1600-1100 π.Χ.). Μάλιστα στις ανασκαφές της Σαμοθράκης βρέθηκε μπάλα ποδοσφαίρου από δερμάτινο κάλυμμα, η οποία χρονολογείται στον 3ο αιώνα π. Χ. Σύμφωνα με τον ερευνητή Λεωνίδα Μπίλλη: «Το γήπεδο ποδοσφαίρου ήταν χωρισμένο σε δύο μέρη και τα όριά του τα καθόριζαν γραμμές από χαλίκια». Σύμφωνα με τον Αρριανό (ΧΙV 47) το άθλημα αυτό παιζόταν από μικρά παιδιά ή ενήλικες άντρες. Γνωστοί ποδοσφαιριστές της εποχής υπήρξαν ο Αριστόνικος και ο Δημοτέλης από τη Χίο, μεταξύ άλλων.

                                ανάγλυφη παράσταση ποδοσφαίρου, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Continue reading “Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα” →