Φέτος η χρονιά είναι ιδιαίτερη και σημαντική για τον Ελληνισμό. Στα 200 χρόνια από την Επανάσταση προβάλλονται ήδη αφιερώματα και ειδικές εκδόσεις για την Εθνεγερσία. Μέσα σ’ αυτές τις ποικίλες προσπάθειες, βρίσκεται και μια δική μου εργασία που θέτει το ερώτημα πόσο καλά περνούσαμε στην Τουρκοκρατία. Η θεματική περίοδος ξεκινάει από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης φτάνοντας μέχρι τα Σεπτεμβριανά του 1955. Continue reading ““Περνούσαμε καλά στην Τουρκοκρατία;” Νέο βιβλίο”
της Φωτεινής Δαρσινού
φιλολόγου
Η Αγία Σοφία,γνωστή και ως Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας ή Μεγάλη Εκκλησία ήταν ναός του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αποτέλεσε το αιώνιο σύμβολο της ορθοδοξίας που ξεκίνησε να ανεγείρεται το 532 και εγκαινιάσθηκε στις 27 Δεκεμβρίου του 537, επί βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄, από τους Μικρασιάτες γεωμέτρες Ανθέμιο από τις Τράλλεις και Ισίδωρο από τη Μίλητο.
Ο ναός ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό τύπο της βασιλικής με τρούλο. Ο κυρίως χώρος έχει σχήμα περίπου κύβου. Τέσσερις ογκώδεις πεσσοί (κτιστοί τεράστιοι τετράγωνοι στύλοι), οι οποίοι απέχουν μεταξύ τους 30 μέτρα, στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα, όπου πάνω σ’ αυτά εδράζεται ο τρούλος, διαμέτρου 31 μέτρων. Ο επιβλητικός τρούλος έχει ύψος 62 μέτρα και διακοσμήθηκε με χρωματιστά μάρμαρα και ψηφιδωτά και όπως αναφέρει ο ιστορικός Προκόπιος, στο «Περί κτισμάτων», «Δε φαίνεται να στηρίζεται πουθενά, αλλά μοιάζει να κρέμεται από τον ουρανό με χρυσή αλυσίδα. Όταν εισέρχεται κανείς στην εκκλησία για να προσευχηθεί, αισθάνεται ότι το κτίσμα αυτό δεν είναι έργο ανθρώπινης δύναμης». Continue reading “Αγία Σοφία: το λίκνο της Ορθοδοξίας και του Βυζαντινού Ελληνισμού”
Η τελευταία νύχτα πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης, αποτέλεσε από την πρώτη στιγμή σημαντικό θέμα έρευνας των ιστορικών. Τι πραγματικά συνέβη, κάτω από τις συνθήκες της εποχής και υπό το βάρος της επίθεσης του οθωμανικού στρατού του Μωάμεθ του Β’. Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο τελευταίος της δυναστείας των Παλαιολόγων και τελευταίος Αυτοκράτορας της Βασιλεύουσας, κατέχει φυσικά δεσπόζουσα θέση στις τελευταίες αυτές στιγμές. Στον τελευταίο λόγο του, το βράδυ πριν την άλωση, απευθυνόμενος στους άρχοντες, στους δημάρχους, στους εκατόνταρχους και στους βαθμοφόρους του στρατού, έκανε επίκληση στο εθνικό συναίσθημα τονίζοντας την κοινή Ελληνική καταγωγή, την παράδοση και την οικογένεια, ενώ δεν παρέλειψε -όπως ήταν λογικό- την ορθόδοξη πίστη και θρησκεία που απειλούνταν από την «ψεύτικη θρησκεία του ανόητου ψευτοπροφήτη Μωάμεθ».
Ο λόγος του Παλαιολόγου, καταγράφηκε από μνήμης από τον Γεώργιο Σφραντζή, παιδικό φίλο και συνεργάτη του αυτοκράτορα, στο «Χρονικόν της Αλώσεως»: Continue reading “Η τελευταία νύχτα πριν την Άλωση και ο λόγος του Παλαιολόγου”
“Ως προς το να σου παραδώσω την πόλη, ούτε δική μου είναι ούτε κανενός άλλου που κατοικεί σ’αυτήν. Αποφασίσαμε απο κοινού να πεθάνουμε με τη θέλησή μας.” Μ’ αυτά τα λόγια ο τελευταίος αυτοκράτορας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο έβδομος της δυναστείας των Παλαιολόγων απάντησε στις προτάσεις ειρήνης του Μωάμεθ, δίνοντας το σύνθημα της συνέχισης της υπεράσπισης των τειχών της Πόλης μέχρι τελικής πτώσης. Στην απόφαση αυτή του αυτοκράτορα και της συγκλήτου δεν φαίνεται ούτε στο ελάχιστο κανένα είδος πολιτικού κυνικού ρεαλισμού, αντιθέτως δίνεται το στίγμα της μάχης στον υπέρτατο αγώνα της αυτοθυσίας και της τιμής που είχε σαν αποτέλεσμα την άλωση της Κωνσταντινούπολης και τον θάνατο του Κωνσταντίνου ΙΑ’ Παλαιολόγου, του αυτοκράτορα που ρίχτηκε στη μάχη και γνώριζε απο την αρχή πως ήταν εθελοντής θανάτου.
Τα ξημερώματα της 29ης Μαίου η πόλη δεχόταν επίθεση απο όλες τις πλευρές. Η επίθεση των γενίτσαρων, της επίλεκτης φρουράς του σουλτάνου, παρά τη σφοδρότητά της αναχαιτίστηκε απο τους Βυζαντινούς. Η Κερκόπορτα όμως έμελλε να αλλάξει τη ροή της ιστορίας… Χωρίς μέχρι σήμερα να χει πλήρως αποσαφηνιστεί, πιστέυεται ότι η μικρή αυτή πύλη που συνέδεε την πόλη με τον περίβολο του τείχους αφέθηκε επίτηδες αφύλακτη και ανοιχτή απο κάποιους προδότες. Αποτέλεσμα ήταν οι πολεμιστές των τειχών να αιφνιδιαστούν βλέποντας μπροστά τους μια ομάδα γενίτσαρων και σε συνδυασμό με τον τραυματισμό και τη φυγή του γενναίου Ιουστινιάνι, προκλήθηκε πανικός και ακουγόνταν απο πολλούς όλο και πιο έντονα η φράση “η Πόλις εάλω”. Ο Κωνσταντίνος μάταια προσπάθησε να συκρατήσει τους πανικόβλητους μαχητές του. Έτσι μαχόμενος σκληρά μέχρι την τελευταία στιγμή, βρισκόμενος ανάμεσα σε αλλόθρησκους γενίτσαρους ψέλλισε “Ουκ έστι τις των χριστιανών του λαβείν την κεφαλήν εμού;” .
Με τον θάνατο του Κωνσταντίνου Δραγάση Παλαιολόγου η λαική μούσα μπόλιασε με αρκετούς θρύλους την ελληνορθόδοξη παράδοση. Ο θρύλος του Μαρμαρωμένου βασιλιά ταυτίστηκε λανθασμένα όμως με τον τελευταίο αυτοκράτορα της Πόλης. Σύμφωνα με τους ιστορικούς της Άλωσης το σώμα του Κωνσταντίνου βρέθηκε και το κεφάλι του στάλθηκε στον σουλτάνο. Το ότι δεν υπάρχει μέχρι σήμερα ο τάφος του Παλαιολόγου οδήγησε πολλούς στην εντύπωση οτι αυτός είναι ο μαρμαρωμένος βασιλιάς. Όμως μαρτυρίες απο οθωμανούς μετά την άλωση, αναφέρουν ότι κατόπιν εντολής του Μωάμεθ κοντά στο Γκιούλ τζαμί (σσ: πρόκειται για την ορθόδοξη εκκλησία της Αγίας Θεοδοσίας, όπου αμέσως μετά την άλωση όταν μπήκαν οι οθωμανοί στην εκκλησία και την είδαν στολισμένη στα τριαντάφυλλα αναφώνησαν <> δηλ. η εκκλησία των ρόδων) υπήρχε ένας ανοιχτός τάφος χωρίς καμιά επιγραφή όπου πάντα το καντήλι έκαιγε με έξοδα πληρωμένα απο το θησαυροφυλάκιο του. Αυτός ο τάφος εικάζεται οτι ανήκει στο Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Ωστόσο μια άλλη αποκάλυψη της αρχαιολόγου Μαριας Θεοχάρη αναφέρει οτι στο υπόγειο του Γκιούλ τζαμί υπάρχει ένα μνήμα με την ελληνική επιγραφή “Ενθάδε κείται ο 13ος Απόστολος.” Αυτό τον χαρακτηρισμό είχε αποδόσει η εκκλησία στον Μεγάλο Κωνσταντίνο, δεδομένου όμως οτι ο τάφος του Μ.Κωνσταντίνου έχει βρεθεί γεννιέται μυστήριο για το ερώτημα σε ποιόν ανήκει ο τάφος. Το γεγονός ότι δεν αναφέρεται το όνομα του νεκρού αλλα και το ότι ο τάφος είναι ουσιαστικά κρυμμένος δίνουν ιδιαίτερη τροφή στον θρύλο του Μαρμαρωμένου βασιλιά…